کاش راست نباشد

چند وقت قبل یه یادداشت نوشته بودم تحت عنوان « لطفا یکی به ما بگه اونجا چه خبره؟» دیروز یکی از دوستان در یک ایمیل گروهی متن یادداشت محمد چرمشیر رو برایم فرستاد. حرف‏هایی که نمی‏دونم تا چه حد درسته. آرزو می کنم نباشه چون فضای به شدت دلسرد کننده‏ای رو ترسیم می‏کنه. حداقل برای من که انقدر مته به خشخاش گذاشته‏م که کار علمی کنم و حالا دارم بدجوری تاوانش را می‏پردازم. کاش اگر حرف دیگری هم هست گفته بشه تا ما هم بفهمیم که اونجا واقعا چه خبره؟

چهل سال گذشت

در مورد اعتراضات دانشجویی ماه می 1968 فرانسه و تاثیرات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی عمیق آن روی فرانسه و روی سایر نقاط جهان بسیار گفته و نوشته شده است و این روزها که چهلمین سالگرد این رویداد مهم برگزار می شود بیش از هر زمان دیگری گزارش می بینیم و می خوانیم. به همین خاطر، از تکرار این تاثیرات در حوزه های عمومی خودداری می کنم اما دلم می خواهد به رسم یادبود این ایام به تاثیر عظیم این رویدادها روی حوزه هنرهای نمایشی اشاره کنم:
وقتی در طول اعتراضات ماه می دانشجویان تئاتر ادئون را به عنوان نمادی از بورژوازی و علایق آن اشغال کردند. شاید کمتر کسی به تاثیر این حرکت نمادین در حوزه تئاتر فکر می کرد. اما هنگامی که چند هفته بعد مدیر بلند آوازه جشنواره تئاتر آوینیون، ژان ویلار به خاطر حضور نمایش «بهشت اکنون» در این جشنواره با اعتراض تماشاگران روبه رو شد دیگر به خوبی می شد فهمید که زلزله ای در حوزه هنرهای نمایشی در حال وقوع است؛ زلزله ای که اقتدار تک صدایی عینیت یافته در قالب اقتدار نویسنده، کارگردان یا مدیر تئاتر به چالش می گرفت و متن دراماتیک را برای حداقل دو دهه با پرسش بنیادین مواجه ساخت: نمایشنامه؛ بودن یا نبودن؟
دلم می خواهد یک نکته را هم همینجا تصحیح کنم. در منابع فارسی یکی دو جا خوانده بودم که به دنبال شروع شورش ها آرین مونوشکین و گروهش کار روی نمایشنامه شکسپیر را رها می کنند و برای هم صدا شدن با اعتراضات نمایشنامه دیگری را در کارخانه ها به اجرا در می آورند. چند ماه پیش کتابی می خواندم که حاوی مجموعه مصاحبه هایی با مونوشکین بود. مونوشکین در این مصاحبه صراحتا و صادقانه اعلام کرده که تنها دلیل قطع کردن نمایش شکسپیر اعتصاب عوامل فنی تماشاخانه بود!